از توافق‌ تا اقدام: بازسازی تنوع زیستی

به گزارش پایگاه پایگاه تمدن یزد، سازمان ملل در ۲۲ می سال ۱۹۹۲ کنفرانسی را درباره حمایت از محیط زیست در ریودوژانیرو برگزار کرد که یکی از دستاوردهای آن، انعقاد پیمان تنوع زیستی است. ایران هم در سال ۱۳۷۵ به این معاهده پیوست. از سال ۲۰۰۰ به بعد، سازمان ملل روز برگزاری این کنفرانس یعنی ۲۲ می برابر با اول خردادماه را روز جهانی تنوع زیستی نامگذاری کرده و هر سال برای آن شعاری انتخاب میکند.

شعار امسال روز جهانی تنوع زیستی “از توافق‌ تا اقدام: بازسازی تنوع زیستی” میباشد.

سالها قبل عناوینی چون تنوع زیستی، گرم شدن کره زمین، آلودگی هوا، انقراض گونه ها و … تنها در مقالات علمی و میان اساتید و دانشجویانی که به نوعی با حوزه محیط زیست آشنایی داشتند شناخته شده بود، اما حالا به بخشی از دغدغه های عمومی جامعه تبدیل شده است.

تنوع زیستی به اشکال مختلف حیات بر روی کره زمین و گوناگونی زیستی اشاره دارد. در واقع گونه های گیاهی، جانوری و میکروارگانیسم ها، تنوع ژن ها در آنها و وجود اکوسیستم های متنوع، همه بخشی از تنوع زیستی هستند.

تنوع زیستی از سه مفهوم مرتبط به هم تشکیل شده است: تنوع ژن، تنوع گونه و تنوع بوم (اکوسیستم). تنوع زیستی مجموعه ای از موجودات زنده به شکل های گوناگون است. از یک تک سلولی در اعماق اقیانوس و یا یک بوته در بیابان یا یک آهو در دشت است. تنوع زیستی، تفاوت در شکل و نوع درختان یک جنگل، جانوران یک کوهستان یا شکل بدن یک گونه است است.

تنوع زیستی، توانایی انواع گونه ها را در جهت افزایش کارایی، مقاومت و سازگار شدن در برابر محیط را افزایش می دهد.

بنابراین تنوع زیستی برای انسان بسیار مهم می باشد زیرا تنوع و افزایش گونه های گیاهی به معنی افزایش محصولات غذایی برای انسان است. تنوع و افزایش گونه های جانوری به معنی پایدار بودن محیط زیست در جهت تعادل طبیعت می باشد. مثلاً در یک اکوسیستم، به دنبال کاهش جمعیت پرندگانی که از ملخ ها تغذیه می کنند، جمعیت ملخ ها به طور بی رویه افزایش یافته و ملخ ها برای تامین غذا به طور دسته ای به مزارع کشاورزی هجوم میبرند. این تخریب مزارع حاصل بر هم زدگی تنوع زیستی و تعادل اکوسیستم است.

استان یزد نیز به دلیل دارا بودن عرصه های وسیع زیستگاهی و نیز وجود خرده اقلیم های متفاوت نظیر ارتفاعات شیرکوه،‌ مجاورت با ناحیه رویشی زاگرس در جنوب و جنوب غرب استان،‌ تنوع اشکال توپوگرافی و … به نسبت اقلیم خشک و بیابانی، تنوع مناسبی از اشکال مختلف تنوع زیستی را در خود جای داده است. تاکنون بالغ بر ۸۰۰ گونه گیاهی و تعداد ۳۶۹ گونه مهره¬دار (۲۶۰ گونه پرنده، ۴۲ گونه خزنده و دوزیست، ۶۵ گونه پستاندار و ۲ گونه ماهی) در استان شناسایی شده است. از این میان، ۱۱ گونه جانوری شامل: یوزپلنگ ایرانی، گورخر ایرانی، گوزن زرد، گربه پالاس، گربه شنی، شاه روباه، عقاب طلایی، عقاب شاهی، شاهین، بالابان و هوبره دارای اررش حفاظتی بالایی بوده و در معرض خطر انقراض می باشند.